วิธีการเลี้ยงและขุนแพะให้สมบูรณ์

Written by Baude Christopher การตลาด

Updated: 2024-12-01

การเลี้ยงแพะเป็นวิธีที่ดีในการหารายได้เสริม โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณเริ่มเลี้ยงจากจำนวนน้อยๆ ก่อน แล้วค่อย ๆ ขยายกิจการ คู่มือนี้อธิบายถึงขั้นตอนในการเริ่มเลี้ยงแพะตั้งแต่เริ่มต้นด้วยแพะ 10 ตัว โดยครอบคลุมถึงสิ่งจำเป็นอื่นๆ เช่น เงินลงทุนเริ่มต้น, การดูแลที่แพะต้องการ และรายได้ที่คาดว่าจะได้รับ

เราก่อตั้ง Furry Farm ด้วยการซื้อแพะ 12 ตัว ซึ่งปัจจุบันเรามีอยู่ประมาณ 200 ตัว เราขายแพะประเภทแพะเนื้อเพื่อรับประทาน เป็นการทำฟาร์มที่สนุกสนานและคุ้มค่ามากๆ แต่จำไว้อย่างหนึ่งว่าคุณต้องมีความอดทนและลงทุนก่อน เมื่อเวลาผ่านไปคุณก็เริ่มเห็นกำไรมากขึ้นเรื่อยๆ

มาสำรวจกันดีกว่าว่าการเลี้ยงแพะจะเหมาะกับคุณ, พื้นที่ของคุณ และทรัพยากรของคุณหรือไม่ ในแต่ละหัวข้อของคู่มือนี้จะมีเนื้อหาที่เจาะลึกมากขึ้นเกี่ยวกับวิธีดูแลแพะของคุณ

การทำฟาร์มแพะเหมาะกับคุณหรือไม่?

หากคุณต้องการรู้ว่าการทำฟาร์มแพะจะเหมาะกับคุณไหม ให้ลองพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ ที่ด้านล่างนี้

• เรื่องเงิน – ควรเตรียมใจไว้ก่อนเลยว่าคุณอาจจะยังไม่สามารถทำกำไรได้ภายใน 12 เดือนแรก
• การเข้าถึงแหล่งน้ำ – แพะต้องการแหล่งน้ำที่สะอาดเพียงพอ ซึ่งแพะแต่ละตัวจะดื่มน้ำวันละ 1 ลิตร
• การใช้เวลา – คุณจะต้องใช้เวลาอย่างน้อยวันละ 2 ชั่วโมง

คุณจะไม่สามารถเริ่มทำเงินจากแพะได้ทันทีตั้งแต่วันแรก ถ้าคุณคาดหวังว่าจะได้รายได้เดือนละ 10,000 – 20,000 บาท คุณจะต้องรออย่างน้อย 12 เดือน และต้องมีแพะอย่างน้อย 25 ตัวขึ้นไป

อย่างไรก็ตาม ถ้าคุณตั้งใจแค่เลี้ยงแพะสักสองสามตัว เพื่อเสริมรายได้เฉลี่ยประมาณเดือนละ 1,000 บาท เราแนะนำให้อ่านต่อ

สิ่งที่คุณต้องมีเพื่อเริ่มฟาร์มแพะ

การเริ่มต้นทำฟาร์มแพะขนาดเล็กไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่มากหรืออุปกรณ์ที่มีราคาแพง โดยเฉพาะถ้าคุณจะเลี้ยงแพะแบบออร์แกนิกเหมือนที่เราทำที่ Furry Farm

ที่ดิน

แพะชอบออกไปหากินตามธรรมชาติและจะกลับเข้าที่พักในตอนเย็นเหมือนกับวัว ที่ดินที่มีต้นไม้หรือป่าโปร่งจะเป็นตัวเลือกที่ดีที่สุด เพราะมันจะมีร่มเงาและพืชพันธุ์หลากหลายให้แพะได้กิน ตามมาตรฐานของอเมริกา แพะหนึ่งตัวควรมีพื้นที่หากินอย่างน้อยประมาณ 20 ตารางเมตร แต่ถ้ามากกว่านั้นก็จะยิ่งดีเลย

ถ้าคุณมีแพะสัก 10 ตัว คุณจะต้องมีพื้นที่อย่างน้อย 200 ตารางเมตร (หรือประมาณ 0.125 ไร่) แต่แค่นี้อาจไม่เพียงพอสำหรับอาหารของแพะ คุณจะต้องเสริมอาหารเพิ่มเติม โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน เพราะแพะไม่ชอบออกไปข้างนอกเวลาฝนตก และในช่วงฤดูร้อนที่พืชพันธุ์มีน้อย

โรงเรือนแพะ

ตามมาตรฐานของอเมริกา ขนาดโรงเรือนสำหรับแพะควรมีพื้นที่ 1-1.5 ตารางเมตรต่อแพะหนึ่งตัว และเพิ่มอีก 0.5 ตารางเมตรสำหรับลูกแพะ คุณสามารถสร้างโรงเรือนแรกจากเศษไม้ที่มีอยู่ในบ้านได้เลย สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ คอกแพะต้องสร้างยกขึ้นจากพื้นดิน ไม่ควรให้แพะเดินหรือหลับนอนบนพื้นโดยตรง เพราะจะทำให้เสี่ยงต่อการเกิดโรคได้ เราแนะนำให้สร้างคอกสูงจากพื้นอย่างน้อย 1 เมตร เพื่อที่คุณจะสามารถคลานเข้าไปทำความสะอาดและเก็บขี้แพะที่สามารถนำไปทำปุ๋ยได้

เมื่อแพะตัวเมียตั้งท้อง คุณต้องแยกออกจากฝูงด้วย เพราะโดยธรรมชาติแล้วแพะจะชอบต่อสู้กัน หากแพะท้องโดนกระแทกแรงๆ อาจทำให้แท้งลูกได้ ดังนั้น คุณจะต้องสร้างห้องพิเศษสำหรับแม่และลูกแพะ

การเข้าถึงน้ำและอาหาร

ถ้าคุณเลี้ยงแพะแค่ 10-20 ตัว เรื่องน้ำและอาหารอาจจะไม่เป็นปัญหาใหญ่เท่าไหร่ แต่ถ้าคุณอยากมีรายได้ที่ดี คุณจะรู้ได้ในทันทีโดยเฉพาะเรื่องน้ำว่ามันจะกลายเป็นปัญหาที่ต้องจัดการ

แพะหนึ่งตัวดื่มน้ำวันละ 1 ลิตร และน้ำต้องสะอาด เพราะแพะเป็นสัตว์ที่เลือกน้ำ ถ้าน้ำสกปรกมันจะไม่ดื่ม ถ้าคุณมีแพะ 10 ตัว ก็ยังสามารถแบกน้ำจากแม่น้ำหรือสระน้ำมาได้ไม่ยาก แต่ถ้าคุณมีแพะ 50 ตัว คุณจะต้องเตรียมน้ำวันละ 50 ลิตร หรือประมาณ 1,500 ลิตรต่อเดือน นอกจากนี้ คุณยังต้องใช้น้ำเพิ่มอีก เพื่อทำความสะอาดอุปกรณ์และถังใส่น้ำด้วย แล้วคุณคิดว่าในฤดูร้อน คุณจะจัดการเรื่องน้ำได้ไหม?

เมื่อเรามีแพะ 50 ตัว เราจะใช้เวลาวันละเกือบหนึ่งชั่วโมงในการแบกน้ำ จนเราเปลี่ยนมาใช้วิธีการขุดบ่อน้ำและซื้อตัวปั๊มน้ำมาใช้ แต่ก็ต้องเสียค่าใช้จ่ายอีก 15,000 บาท

แพะหนึ่งตัวกินพืชประมาณ 1-2 กิโลกรัมต่อวัน ถ้าคุณมีแพะแค่ 10 ตัว พวกมันสามารถกินพืชในป่าได้ แล้วคุณก็ค่อยเสริมด้วยแกลบและต้นกล้วย แต่ถ้าคุณมีแพะ 50 ตัว คุณจะต้องตัดต้นกล้วย ใบปาล์ม หรือพืชท้องถิ่นอื่นๆ มาเพิ่มอีกเยอะเลย

ราคาแพะตัวละเท่าไหร่?

ราคาของแพะตัวเมียขึ้นอยู่กับอายุ ถ้าเป็นตัวเมียที่เคยมีลูกแล้ว ราคาจะสูงกว่าตัวเมียที่ยังสาวอยู่ การซื้อแพะตัวเมียจะเป็นค่าใช้จ่ายหลักในการทำฟาร์มเลี้ยงแพะของคุณ

แพะมีหลายสายพันธุ์ ซึ่งเป็นอีกปัจจัยที่มีผลต่อราคาอย่างแพะพันธุ์บอร์ (Boer) เป็นพันธุ์ยอดนิยมสำหรับการเลี้ยงเพื่อทานเนื้อ ส่วนแพะพันธุ์ซาเนน (Saanen) เหมาะที่สุดสำหรับการผลิตนม ถ้าคุณเจอแพะตัวเมียอายุมากที่มีสายพันธุ์บอร์ ราคาก็อาจสูงถึง 7,000 บาทเลยทีเดียว

การลงทุนซื้อพ่อพันธุ์แพะที่มีคุณภาพถือว่าคุ้มค่า พ่อพันธุ์ที่มีอายุมากจะมีราคาสูงกว่าพ่อพันธุ์แพะหนุ่ม พ่อพันธุ์แพะจะพร้อมผสมพันธุ์ตั้งแต่อายุ 8 เดือน แต่ถ้าต้องผสมกับแพะตัวเมียหลายตัวก็จะเหนื่อยง่าย พ่อพันธุ์ที่มีอายุมากและแข็งแรงสามารถผสมกับแพะตัวเมียได้ถึง 50 ตัว ในขณะที่พ่อพันธุ์หนุ่มจะไหวแค่ประมาณ 30 ตัว ดังนั้น พ่อพันธุ์แพะที่อายุมากและมีคุณภาพจึงมักมีราคาสูงกว่า

ด้านล่างนี้คือ ราคามาตรฐานของแพะ

ถ้าผู้เลี้ยงต้องการขายแพะทั้งฝูง แล้วคุณสามารถซื้อทั้งหมดได้ คุณสามารถต่อรองราคาให้ถูกลงได้อีก

หากคุณพร้อมที่จะซื้อแพะ ลองอ่านบทความของเราด้านล่างนี้เกี่ยวกับวิธีการเลือกซื้อแพะ

เลี้ยงแพะ 10 ตัวต้องใช้เงินเท่าไหร่?

ตอนที่เราเริ่มทำฟาร์มแพะ Furry Farm เรามีแค่หลังคาเก่าและไม้ที่พอจะใช้สร้างคอกแพะได้ เราใช้ไม้ไผ่ทำรั้วล้อม และให้แพะหากินจากในป่าและใบปาล์มของเพื่อนบ้าน

ด้านล่างนี้เป็นรายละเอียดค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงแพะในช่วง 2 เดือนแรก ซึ่งเราใช้เงินไปประมาณ 75,000 บาท

คุณต้องเตรียมค่าใช้จ่ายรายเดือนประมาณ 500 บาทสำหรับอาหารและค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้น เมื่อคุณมีประสบการณ์มากขึ้น คุณสามารถปรับปรุงคอกแพะและรั้วแพะให้มีคุณภาพดีขึ้นได้

การเลี้ยงแพะสามารถสร้างรายได้ได้เท่าไหร่?

การเลี้ยงแพะสามารถทำกำไรได้ถ้าบริหารจัดการดี รายได้จะขึ้นอยู่กับจำนวนแพะและประเภทของการขายด้วย ไม่ว่าจะขายเพื่อทานเนื้อ, นม หรือทั้งสองอย่าง อย่างไรก็ตาม ในคู่มือนี้เราจะแชร์ตัวเลขรายได้จากการทำฟาร์มแพะเริ่มต้นเพื่อขายเป็นเนื้อ

ก่อนจะตอบว่าคุณสามารถทำเงินจากการขายแพะได้เท่าไหร่ เราอยากให้คุณทราบข้อมูลสำคัญบางอย่างก่อน ดังนี้

• การตั้งท้องครั้งแรกของแพะจะได้ลูก 1 ตัว
• การตั้งท้องครั้งต่อไปจะได้ลูก 2 ตัว
• แพะตั้งท้องเป็นเวลา 5 เดือน
• ลูกแพะจะขายได้เมื่ออายุครบ 3 เดือน
• ปกติแล้วจะขายเฉพาะแพะตัวผู้ (โอกาสได้ตัวผู้หรือตัวเมียคือ 50/50)
• แพะตัวเมียจะเก็บไว้เป็นแม่พันธุ์เพื่อขยายฝูง
• แพะตัวเมียที่สามารถออกลูกครั้งละ 2 ตัวมักจะไม่ขายให้กับเกษตรกรคนอื่น เพราะมีค่ามากๆ

การขายแพะสามารถทำเงินได้เท่าไหร่

รายได้จากการขายแพะจะแตกต่างกันไปตามขนาดฝูงและสภาพตลาด โดยลูกแพะจะขายได้เมื่ออายุครบ 3 เดือน น้ำหนักประมาณ 20 กิโลกรัม (คิดราคาจากน้ำหนักทั้งตัว)

ราคาต่อกิโลกรัมอยู่ที่ประมาณ 120-150 บาท แต่เวลาคำนวณกำไรล่วงหน้า เรามักใช้ราคาต่ำสุดที่ 120 บาท ตามตัวอย่างด้านล่าง

20×120 = 2,400 บาทต่อลูกแพะหนึ่งตัว

ถ้าคุณมีแพะตัวเมีย 10 ตัว คุณจะได้ลูกแพะปีละประมาณ 10-20 ตัว ซึ่งหมายความว่า คุณจะมีรายได้ประมาณ 24,000-48,000 บาทต่อปี หรือเฉลี่ยเดือนละ 2,000-4,000 บาท แต่ทั้งนี้ขึ้นก็ต้องขึ้นอยู่กับว่าแพะตัวเมียด้วยว่าจะออกลูกครั้งละ 1 หรือ 2 ตัว

ที่ Furry Farm เราซื้อแพะ 12 ตัวพร้อมอุปกรณ์ต่างๆ รวมประมาณ 75,000 บาท ถ้าเราขายลูกแพะที่เกิดในปีนั้น เราก็น่าจะทำรายได้ได้ประมาณ 36,000 บาท ซึ่งหมายถึงขาดทุนไป 39,000 บาท

ถ้าคุณไม่เคยเลี้ยงแพะมาก่อน และต้องซื้อวัสดุสร้างคอกแพะ รวมถึงลงทุนซื้อแพะ อุปกรณ์ ยา และอื่นๆ คุณจะยังไม่สามารถทำกำไรจากการเลี้ยงแพะในปีแรก แต่คุณจะขาดทุนในช่วงแรกแน่นอน

เคล็ดลับในการทำกำไรจากการเลี้ยงแพะ คือการเก็บแพะตัวเมียที่สามารถออกลูกครั้งละ 2 ตัวไว้ให้มากที่สุด ปัญหาที่เกษตรกรมือใหม่หลายคนเจอคือ การซื้อแพะสาวที่ยังให้ลูกได้แค่ครั้งละ 1 ตัว ซึ่งหมายความว่าคุณต้องรออีกหนึ่งปี กว่าที่แพะเหล่านั้นจะมีความสามารถในการให้ลูกได้เต็มที่ และนี่คือสาเหตุที่ต้องลงทุนต่อเนื่องก่อนที่จะเริ่มทำกำไรได้

อย่างไรก็ตาม นี่เป็นเพียงรายได้ตามการคำนวณทางคณิตศาสตร์ ยังไม่รวมค่าใช้จ่ายรายเดือนหรือความเสี่ยงที่แพะอาจเจ็บป่วยหรือตายนะ

การขายแพะให้ได้ราคา

ถ้าคุณเลือกที่จะเลี้ยงและขุนแพะ คุณไม่จำเป็นต้องชำแหละแพะเอง จะมีพ่อค้าคนกลางมาที่ฟาร์มของคุณ ชั่งน้ำหนักแพะ ขนขึ้นรถ และจ่ายเงินให้คุณทันที

ถ้าคุณสนใจอยากรู้ข้อมูลเพิ่มเติม เราแนะนำให้เข้ากลุ่ม Facebook: “ซื้อขายเเพะ” ได้เลย ที่นี่คุณสามารถติดตามราคาซื้อขายเเพะ ทั้งอุปสงค์และอุปทานได้แบบวันต่อวันเลยทีเดียว

แพะกินอะไรได้บ้าง?

ขึ้นอยู่กับว่าคุณอยู่ที่ไหน คุณจะสามารถหาอาหารให้แพะได้ในรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป ที่ Furry Farm ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี เราจะให้อาหารแพะเป็นใบปาล์มและผลพลอยได้อื่น ๆ จากการผลิตน้ำมันปาล์มเป็นหลัก

แพะกินใบไม้ได้หลากหลายชนิดเลย เช่น ใบกล้วย, ใบหม่อน, แคบ้าน, อะคาเซีย, กระถิน และใบปาล์ม เป็นต้น อาหารหลักที่ส่วนใหญ่เราจะให้แพะกินก็มักจะเป็นซังข้าวโพด, ฟางข้าว, ใบอ้อย, ใบปาล์ม และอาหารที่แพะชอบมากที่สุดคือ หญ้าเนเปียร์และหญ้าพงโกล่า แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับว่าคุณอยู่ในภูมิภาคไหนของประเทศไทยด้วย

คุณควรเสริมอาหารให้แพะด้วยแร่ธาตุและหญ้าหมัก เช่น ซังข้าวโพดหมักหรือหญ้าหมักด้วย

แพะดื่มน้ำสะอาดประมาณวันละ 1 ลิตร

เรามีรายละเอียดเกี่ยวกับแพะกินอะไรบ้างด้านล่างนี้

ความเสี่ยงและความท้าทายที่พบบ่อย

ศัตรูอันดับหนึ่งของแพะคือน้ำ! แพะไม่ชอบน้ำอย่างมาก และอาจถึงตายได้เลย ถ้ามันดื่มน้ำเย็นจัด

ฝนก็เป็นหนึ่งในปัจจัยใหญ่ที่ทำให้แพะเกิดโรคได้เช่นกัน ถ้าแพะเปียกและหนาว มันอาจเป็นไข้หวัด ซึ่งอาจทำให้แพะเสียชีวิตได้ภายในไม่กี่วันเลยทีเดียว

ปัจจัยที่ทำให้แพะป่วยรองลงมาคือ สภาพแวดล้อมที่สกปรก แพะถ่ายบ่อยมาก ดังนั้นคุณต้องทำความสะอาดคอกแพะหรือที่พักอาศัยแพะทุกวัน

เหตุผลที่สามคือ การไม่ได้รับสารอาหารที่เพียงพอ แพะเป็นสัตว์เคี้ยวเอื้อง นั่นหมายความว่าพวกมันต้องการอาหารที่สมดุล เพื่อให้กระเพาะทั้งสี่ทำงานได้ดี ถ้าให้อาหารแพะจากแหล่งเดียว เช่น รำข้าวอย่างเดียว แพะอาจไม่สบายได้

โดยทั่วไปแล้ว แพะไม่ได้เลี้ยงยากนะ พวกมันถือว่าเป็นสัตว์ที่ทนทานและรับมือกับอากาศร้อนได้ดี เพียงแค่คุณต้องป้องกันไม่ให้มันเปียกฝนและให้ความรักที่พวกมันควรจะได้รับ

การเลี้ยงแพะใช้เวลานานแค่ไหน?

การเลี้ยงแพะ คุณต้องให้การดูแลอย่างสม่ำเสมอ การตรวจสุขภาพในทุกวันและให้อาหารจะใช้เวลาประมาณหนึ่งชั่วโมงในตอนเช้าและอีกหนึ่งชั่วโมงในตอนเย็น โดยทั่วไปแล้ว คนหนึ่งคนจะสามารถดูแลฝูงแพะ 50 ตัวได้ไม่ยาก แต่ถ้าต้องตัดกีบหรือฉีดวัคซีน อาจต้องมีอีกคนช่วยจับแพะไว้ ถ้าคุณไม่มีแท่นล็อกแพะนะ

ที่ Furry Farm พวกเรามีคนสามคนดูแลแพะทั้งหมด 200 ตัว นอกจากนี้เรายังมีหน้าที่อื่นๆ ด้วย เช่น ดูแลสวนปาล์มและสวนยางพาราด้วย ตอนที่เรามีแพะครบ 100 ตัว เราจึงจ้างพนักงานคนแรกเข้ามาช่วย

การตรวจสุขภาพแพะเป็นเรื่องสำคัญ เพราะแพะอาจบาดเจ็บกันเองจากการต่อสู้ หรือถูกหนามตำจนเกิดแผลที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ ซึ่งหมายความว่าปกติแล้วคุณจะมีแพะอย่างน้อยหนึ่งตัวที่ต้องให้ยาเป็นประจำทุกวัน การตัดกีบ ตรวจตา และตัดขน เพื่อหาปรสิตก็เป็นการตรวจเช็คที่ควรทำเป็นประจำเช่นกัน

เคล็ดลับสำหรับเกษตรกรแพะมือใหม่

• เริ่มจากเลี้ยงจำนวนน้อยๆ ก่อน เช่น 10 ถึง 15 ตัว เพื่อฝึกฝนพื้นฐานของคุณให้เชี่ยวชาญ
• ใช้พืชที่หาได้ในท้องถิ่นเป็นอาหาร เพื่อลดค่าใช้จ่าย
• ใส่ใจสุขภาพของแพะอย่างใกล้ชิด
• สร้างงานประจำของการเลี้ยงแพะให้เข้ากับหน้าที่อื่นๆ ของคุณ
• อดทน รอคอย เพราะกำไรจะตามมาพร้อมประสบการณ์
• วางแผนงบประมาณว่าจะใช้เงินในการเลี้ยงแพะได้เท่าไหร่ ก่อนจะเริ่มเห็นกำไร

เรามีบทความแยกต่างหากเกี่ยวกับ 10 ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยที่สุดที่เจ้าของแพะมักทำ แนะนำให้เกษตรกรผู้เริ่มต้นทุกคนอ่านบทความด้านล่างนี้ต่อ

บทสรุป

การเลี้ยงแพะเพื่อขายเนื้อ สามารถทำกำไรได้นะ ขอเพียงแค่คุณมีความอดทนทางด้านการเงินมากพอที่จะรอประมาณ 1-2 ปี เพื่อให้แพะตัวเมียโตเต็มที่และเริ่มมีลูก ซึ่งแต่ละครั้งจะได้ลูกแพะประมาณสองตัว

ถ้าคุณต้องการขยายฝูง คุณสามารถขายลูกแพะตัวผู้เมื่ออายุครบ 3 เดือน และเก็บลูกตัวเมียไว้เพื่อเป็นแม่แพะต่อไป

ฤดูฝนจะเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากสำหรับแพะ เพราะในช่วงนี้แพะจะป่วยง่ายขึ้น นอกจากนี้คุณอาจต้องซื้ออาหารเพิ่ม หากไม่อยากออกไปตัดหญ้าหรือพืชอื่นๆ ท่ามกลางฝนตก ดังนั้นคุณควรมีเงินสำรองไว้สำหรับช่วงนี้ของปี เพราะค่าอาหารและค่ายา สามารถเพิ่มขึ้นได้อย่างรวดเร็ว

อย่าลืมให้อาหารแพะด้วยพืชที่หาได้ในท้องถิ่น และให้เวลาในการดูแลพวกมันอย่างเหมาะสม แพะเป็นสัตว์ที่เป็นมิตร มีบุคลิกน่ารัก และสามารถกลายเป็นเพื่อนที่ดีของคุณได้อย่างรวดเร็ว

ถ้ามีคำถามหรืออยากแชร์ประสบการณ์การเลี้ยงแพะของคุณ สามารถแสดงความคิดเห็นในบทความนี้ได้เลย!